در دنیای پرنوسان ارزهای دیجیتال، استیبل‌کوین‌ها (Stablecoins) به عنوان پلی میان ثبات ارزهای فیات و مزایای فناوری بلاک‌چین عمل می‌کنند. این ارزها با هدف حفظ ارزش ثابت، معمولاً معادل یک دلار آمریکا، طراحی شده‌اند و نقش حیاتی در معاملات، وام‌دهی و حفظ ارزش دارایی‌ها در اکوسیستم کریپتو ایفا می‌کنند. با این حال، همه استیبل‌کوین‌ها یکسان نیستند و تفاوت‌های بنیادین در مکانیزم، شفافیت و میزان تمرکززدایی آن‌ها وجود دارد. در این مقاله، به مقایسه یکی از شناخته‌شده‌ترین استیبل‌کوین‌ها، تتر (Tether - USDT) ، با جایگزین‌های برجسته‌ای مانند دای (DAI) و سایر رقبا می‌پردازیم و مزایای آن‌ها را نسبت به تتر بررسی می‌کنیم .

تتر (Tether - USDT): پیشگام پرچالش

تتر (USDT) اولین و بزرگترین استیبل‌کوین از نظر حجم بازار است که توسط شرکت Tether Limited صادر می‌شود. این استیبل‌کوین به صورت متمرکز اداره می‌شود و ادعا می‌کند که هر واحد USDT به طور کامل توسط ذخایر معادل دلار آمریکا، اوراق تجاری، فلزات گران‌بها و سایر دارایی‌ها پشتیبانی می‌شود .

مزایای تتر :

• پذیرش گسترده : USDT در اکثر صرافی‌های ارز دیجیتال و پلتفرم‌های دیفای (DeFi) پذیرفته شده است و نقدینگی بسیار بالایی دارد .
• سرعت بالا : انتقال USDT در بلاک‌چین‌های مختلف (مانند اتریوم، ترون، سولانا) با سرعت بالا انجام می‌شود .

چالش‌ها و انتقادات به تتر :

• تمرکزگرایی : ماهیت متمرکز تتر به این معناست که یک نهاد واحد (Tether Limited) کنترل انتشار و بازخرید توکن‌ها را در اختیار دارد، که این امر ریسک سانسور و دستکاری را به همراه دارد .
• شفافیت ذخایر : شفافیت ذخایر تتر همواره مورد بحث بوده است. با وجود گزارش‌های دوره‌ای، بسیاری از منتقدان خواستار حسابرسی کامل و مستقل برای اطمینان از پشتیبانی ۱۰۰ درصدی توکن‌ها هستند .
• ریسک قانونی : به دلیل ماهیت متمرکز و ابهامات پیرامون ذخایر، تتر همواره در معرض نظارت‌های قانونی قرار داشته است .

دای (DAI): استیبل‌کوین غیرمتمرکز و شفاف

دای (DAI) یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز است که توسط پروتکل میکر دای (MakerDAO) در بلاک‌چین اتریوم صادر می‌شود. برخلاف تتر، دای توسط وثیقه‌های دیجیتال (مانند اتر، USDC و سایر ارزهای دیجیتال ) به صورت بیش از حد وثیقه‌گذاری (Over-collateralized) پشتیبانی می‌شود. این بدان معناست که برای ایجاد ۱ دای، باید بیش از ۱ دلار ارزش از وثیقه قفل شود .

مزایای دای نسبت به تتر :

1. غیرمتمرکز بودن : دای یک استیبل‌کوین کاملاً غیرمتمرکز است. هیچ نهاد واحدی آن را کنترل نمی‌کند و تصمیمات مربوط به پروتکل توسط دارندگان توکن MKR (توکن حاکمیتی MakerDAO) از طریق رأی‌گیری انجام می‌شود. این ویژگی آن را در برابر سانسور و مداخلات خارجی مقاوم می‌کند .
2. شفافیت کامل : تمام وثیقه‌های پشتیبان دای و مکانیزم عملکرد آن به صورت عمومی در بلاک‌چین قابل مشاهده و حسابرسی است. هر کسی می‌تواند به صورت لحظه‌ای میزان وثیقه‌ها و نسبت وثیقه‌گذاری را بررسی کند، که این امر اعتماد بالایی را به همراه دارد .
3. مقاومت در برابر سانسور : به دلیل ماهیت غیرمتمرکز، دای نمی‌تواند توسط یک نهاد مرکزی مسدود یا توقیف شود. این ویژگی برای کاربرانی که نگران کنترل دولتی یا سازمانی بر دارایی‌هایشان هستند، بسیار جذاب است .
4. ریسک طرف مقابل کمتر : در دای، ریسک طرف مقابل (Counterparty Risk) که در استیبل‌کوین‌های متمرکز وجود دارد (ریسک عدم توانایی صادرکننده در بازخرید توکن‌ها)، به حداقل می‌رسد .

سایر جایگزین‌ها: تنوع در بازار استیبل‌کوین‌ها

علاوه بر دای، چندین استیبل‌کوین دیگر نیز در بازار وجود دارند که هر یک مزایا و ویژگی‌های خاص خود را دارند :

• USDC (USD Coin): توسط کنسرسیوم Centre (شامل Circle و Coinbase) صادر می‌شود . USDC نیز یک استیبل‌کوین متمرکز است که ادعا می‌کند به طور کامل توسط دلار آمریکا و اوراق قرضه کوتاه‌مدت پشتیبانی می‌شود. شفافیت آن نسبت به تتر بیشتر است و گزارش‌های حسابرسی منظم‌تری ارائه می‌دهد .
• BUSD (Binance USD): استیبل‌کوین صرافی بایننس که با همکاری Paxos Trust Company صادر می‌شد (صدور آن اخیراً متوقف شده است) . BUSD نیز یک استیبل‌کوین متمرکز و تحت نظارت بود .
• FRAX (FRAX Share): یک استیبل‌کوین ترکیبی (Hybrid) که بخشی از آن توسط وثیقه و بخشی دیگر توسط الگوریتم پشتیبانی می‌شود. این رویکرد تلاش می‌کند تا مزایای تمرکززدایی و کارایی سرمایه را ترکیب کند .
• USDe (Ethena USDe): یک استیبل‌کوین نوظهور که از مکانیزم "اینترنت باند " (Internet Bond) و استراتژی‌های دلتا-خنثی (Delta-Neutral) با استفاده از اتر استیک شده و موقعیت‌های شورت در بازار فیوچرز برای حفظ پگ خود استفاده می‌کند. این استیبل‌کوین تلاش می‌کند تا یک راهکار مقیاس‌پذیر و غیرمتمرکز برای پول بلاک‌چین ارائه دهد .

مقایسه مستقیم: دای و جایگزین‌ها در برابر تتر

مزایای کلی جایگزین‌ها نسبت به تتر

• امنیت و پایداری بیشتر : استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز مانند دای، با تکیه بر مکانیزم‌های شفاف و وثیقه‌گذاری بیش از حد، پایداری و امنیت بالاتری را در برابر ریسک‌های متمرکز ارائه می‌دهند .
• اعتماد و شفافیت : شفافیت کامل در بلاک‌چین و عدم نیاز به اعتماد به یک نهاد مرکزی، مزیت بزرگی برای دای و سایر جایگزین‌های شفاف‌تر مانند USDC است .
• مقاومت در برابر سانسور : در دنیایی که کنترل دولتی بر دارایی‌های دیجیتال رو به افزایش است، استیبل‌کوین‌های مقاوم در برابر سانسور اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کنند .
• نوآوری در دیفای : استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز ستون فقرات بسیاری از پروتکل‌های دیفای هستند و امکان نوآوری‌های مالی جدید را فراهم می‌کنند .

نتیجه‌گیری

در حالی که تتر (USDT) به دلیل نقدینگی بالا و پذیرش گسترده همچنان یک بازیگر اصلی در بازار استیبل‌کوین‌ها باقی خواهد ماند، اما چالش‌های مربوط به تمرکزگرایی و شفافیت آن، کاربران و توسعه‌دهندگان را به سمت جایگزین‌های غیرمتمرکز و شفاف‌تر سوق داده است. دای (DAI) به عنوان نمونه‌ای برجسته از یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز، مزایای قابل توجهی در زمینه مقاومت در برابر سانسور، شفافیت و اعتماد ارائه می‌دهد. انتخاب استیبل‌کوین مناسب به نیازها، اولویت‌ها و میزان تحمل ریسک هر فرد بستگی دارد. با این حال، آگاهی از تفاوت‌ها و مزایای هر یک، گامی مهم در جهت تصمیم‌گیری آگاهانه در فضای ارزهای دیجیتال است .